→ WOHRP Notatki Ani Poprawione - Wersja Bez Zdjęć Do Druku → Start Learning / Download MP3 Flashcards

Question		Answer
Czym zajmuje się historia języka polskiego? start learning		Zarówno wewnętrznym rozwojem systemu jezykowego jak i okolicznościami zewnętrznymi, które na niego wpływają.
Kto wyróżnił aspekt wewnętrzny i zewnętrzny języka? start learning		Klemensiewicz
Podaj przykłady zewnętrznego aspektu historii jezyka. start learning		Historia państwa (polityczna), kościoła, społeczno-kulturowa...
Podaj przykłady wewnętrznego aspektu historii jezyka. start learning		Zanik iloczasu,
Podaj pierwszą cezurę epok i ich datę graniczną. start learning		Epoka przedpiśmienna i piśmienna. Granica: 1136 bulla gnieździeńska (ponad 400 wyrazów w j. pol), wcześniejsze teksty były fragmentaryczne. Bulla też jest fragmentaryczna, ale ma więcej wyrazów.
Podaj nazwę, cezury i charakter pierwszej doby epoki piśmiennej. start learning		Doba staropolska (966/1136 - XV/XVIw): zanik iloczasu, próba stworzenia jednolitego j. pol.
Podaj nazwę i cezury drugiej doby epoki piśmiennej. start learning		Doba średniopolska (XV/XVIw - 1772 I rozbiór Polski)
Podaj nazwę i cezury trzeciej doby epoki piśmiennej. start learning		Doba nowopolska (1772 - 1939 wybuch II W.Ś.)
Podaj metody badania języka. start learning		Metody: filologiczna, historyczno-porównawcza, rekonstrukcji wewnętrznej.
Na czym polega metoda filologiczna? start learning		Na zestawianiu danych zabytków pisanych w tym samym języku.
Na czym polega metoda historyczno-porównawcza? start learning		Na zestawianiu wariantów językowych funkcjonujcych w tym samym czasie.
Na czym polega metoda rekonstrukcji wewnętrznej? start learning		Na porównywaniu współczesnych wyrazów i na podstawie podobieństw rekonstruowaniu ich praformy.
Jakie języki wschodnie wykształciły się z j. prasłowiańskiego? start learning		Białoruski, ukraiński, rosyjski.
Jakie języki południowe wykształciły się z j. prasłowiańskiego? start learning		Serbski, chorwacki, macedoński, bułgarski, słoweński, bośniacki, czarnogórski.
Jakie języki zachodnie wykształciły się z j. prasłowiańskiego? start learning		Czeski, słowacki, dolnołużycki, górnołużycki, polski.
Wyjaśnij czym jest liga językowa. start learning		Ligę językową tworzą języki sąsiadujące ze sobą, które na skutek wzajemnych oddziaływań upodobniły swoje systemy fonologiczne, gramatyczne i słownictwo. Języki tworzące l. jęz. są w stosunku do siebie powinowatem.
Podaj przykład ligi językowej. start learning		Bałkańska liga językowa: grecki, rumuński, albański, bułgarski.
Wyjaśnij czym jest rodzina językowa. start learning		Rodzinę jezykową tworzą języki, które rozwinęły się z jednego prajęzyka. Języki tworzące r. jęz. są w stosunku do siebie pokrewne.
Co oznacza człon "pra-"? start learning		Oznacza epokę przedpiśmienną danego jezyka.
Co oznacza człon "staro-"? Podaj przykład. start learning		Oznacza najstarszą postać pisaną danego języka.Np. scs - IX w - Cyryl i Metody.
W jakich źródłach znajdują się najwcześniejsze zapisy nazw własnych, odnoszące się do terytorium jęz. polskiego? start learning		X w. Geograf Bawarski; X w. Dagome iudex; XI w. Kronika Thietmara; XII w. Bulla gnieździeńska; XIII w. Księga Henrykowska (pierwsze pl zdanie)
Co oznacza * przy formie wyrazowej? start learning		Oznacza formę rekonstruowaną, hipotetyczną, niepoświadczoną w tekstach.
Jakie języki są w Europie pochodzenia nieindoeuropejskiego? start learning		Estoński, lapoński, fiński, węgierski, (ugrofiński), baskijski (nie wiadomo=izolat jęz.), jęz. z r. ałtajskiej (tureckie, mongolskie, tangulsko-mandżurskie), jidisz (na bazie dial. germ.), j. martwe (bez przekazu międzypokol.: łacina, sanskryt...)
Podaj dwie teorie dot. praojczyzny praidoeuropejczyków. start learning		Teoria pontycko-kaspijska i anatolijska.
Na czym polegała teoria pontyczko-kaspijska? start learning		Praindoeuropejczycy mieli pojawić się 5 tysięcy lat p.n.e. między M. Czarnym, a M. Kaspijskim (teren wielkiego stepu). Inna nazwa: teoria kurchanowa. Zakłada, że praindoeu. byli konnymi wojownikami.
Na czym polegała teoria anatolijska? start learning		Praindoeuropejczycy mieli pochodzić z Półwyspu Azji Mniejszej - Anatolia (obecnie teren Turcji) około 7 tys. lat p.n.e. Zakłada, że Praindoeu. Byli spokojnymi rolnikami, którzy zakładali po prostu nowe uprawy i dzięki temu zdobywali nowe tereny.
Względem czego zgadzały się dwie teorie dot. praindoeuropejczyków? start learning		1. Że istnieli. 2. Że mieli zajmować coraz to nowe obszary. 3. Że przez to wykształciły się nowe języki: przekształcenia języków (teoria falowa - im dalej od epicentrum, tym więcej zmian, przekształceń)
Na jakie dwa zespoły dzielą się języki? start learning		Na kentumowe (peryferyczne), satemowe (centralne).
Wymień języki kentumowe (peryferyczne). start learning		germańskie (północ), tocharskie (wschód), italoceltyckie (zachód), greckie (południe), hetyckie (bardziej południe)
Wymień języki satemowe (centralne). start learning		bałtosłowiańskie, albańskie, indoirańskie, tracko-ormiańskie (języki, które najdłużej pozostawały w epicentrum)
Na jakie rodziny dzielą się zespoły satemowe? start learning		Na sanskryt, albański, łotewski i górnołużycki.
Na jakie rodziny dzielą się zespoły kentumowe? start learning		Na francuski, norweski, irlandzki, niemiecki, grecki, rumuński, włoski.
Jaka rodzina j. miała istnieć wcześniej według niektórych badaczy? start learning		Makrorodzina nostratycka (j. pranostrarycki) [łac. nostrates - krajanie, ziomkowie]
Na jakie rodziny miała dzielić się makrorodzina nostratycka? start learning		Na r. indoeuropejską, ugrofińską i ałtajską.
Skąd się wzięła grupa bałtosłowiańska? start learning		Badacze zakładają, że przez jakis czas języki bałtyckie i słowiańskie rozwijały się wspólnie. W wyniku rozpadu tej grupy pojawia się zespół prasłowiański i ojczyzna prasłowian.
Skąd się wzięła nazwa "słowianie"? start learning		Od słowa, od błota, od "słoboda" (wolność), od "slave" (niewolnik)?
O co chodzi ze wspólnotą prasłowiańską? start learning		Etap tej wspólnoty rozpoczyna się od VI w p.n.e. i trwa do VI w. n.e., ale częściej mówi się o istnieniu etnolektów mających cechy wspólne, a nie o jednolitym języku.
Jak wyglądał rozpad wspólnoty prasłowiańskiej? Wyróżnij 4 etapy. start learning		VI-IIIw.p.n.e. okres wstępny; III w.p.n.e.-III w. n.e. jednolita [wspólnota?]; III-VI w.n.e. rozpad, nasilone różnicowanie; VI w.n.e. początek języków słowiańskich
Na jakie zespoły różnicują się języki zachodniosłowiańskie? start learning		Na zespoły: łużycki, czesko-słowacki i lechicki.
Co odróżnia języki bułgarski i macedoński od innych j. słowiańskich? start learning		Nie są językami fleksyjnymi, ale mają rodzajniki (jak j. germańskie).
Jaka jest geneza czaskiego i słowackiego? start learning		Południowosłowiańska.
Czy kaszubski jest słowiański? start learning		Tak, ale nie jest oficjalny, lecz regionalny.
Jaki wspólny prajęzyk miały polski i scs? start learning		Prasłowiański.
Scharakteryzuj głagolicę. start learning		Głagolica jest najprawdopodobniej najstarszym alfabetem słowiańskich, który zawdzięczamy Cyrylowi i Metodemu. Użyty był do zapisania scs (IX w). Jest alfabetem, nie językiem!
Czym różni się głagolica od cyrylicy? start learning		Cyrylica opiera się na dużych znakach alfabetu greckiego (majuskuła); głagolica jest starsza; twórcą cyrylicy jest współpracownik Cyryla - Klemens Ochrycki; głagolica i cyrylica stały się podstawą grażdanki.
Jaka jest geneza grażdanki? start learning		Car Piotr I zmodyfikował cyrylicę przez upodobnienie do alfabetu łacińskiego w XVIII w. (chyba 1710). Grażdanka występuje na wschodzie, tam, gdzie obrządek grecki.
Jaki alfabet przynależy obrządkowi rzymskiemu? start learning		Alfabet łaciński w wariantach narodowych.
Wymień 3 etapy rozwoju polskiej grafii. start learning		Prosta (1 litera łac. ma kilka możliwych odczytań); złożona (dzieje się najwięcej); diakretyczna (znaki diakretyczne).
Zaborowski i Feliński. Mówi Ci to coś?! start learning		Proces dostosowywania alfabetu łac. do jp. Zaborowski 1514 rok; ale ost. litera pl alfabetu w XIX wieku; (j) Alojzy Feliński
Omów etnogenezę Słowian. start learning		Jest to lud indoeuropejski, którego pierwszym językiem literackim był scs.
Jak powstał scs? start learning		IX wiek; Cyryl i Metody zapożyczali wyrazy z greki, aby uzupełnić dialekt bułgarsko-macedoński; scs jest językiem wymarłym, zachowanym w tekstach pisanych w liturgii wschodniej.
Co to jest etnonim? start learning		Nazwa danego plemienia, ludu... np. Polacy.
Co to jest etnografia? start learning		Nauka o ludach.
Co to jest etnolingwistyka? start learning		Połączenie kwestii kulturowych z językowymi.
Co to jest etnolekt? start learning		Jakiś język, dialekt lub gwara, którym posługuje się lud.
Co to jest grupa etniczna? start learning		To grupa, którą łączą wspólne pochodzenie, tradycje, teren (ale może zmienić teren, nie straciwszy odrębności) historia, język... np... Łemkowie
Co to jest grupa etnograficzna? start learning		Koncentruje się na kwestiach powierzchniowych, materialnych, odrębność kulturowo-materialna np. Łowiczanie.
Podaj dwie teorie dot. Etnogenezy Słowian. start learning		Teoria autochtoniczna i allochtoniczna.
Skąd pochodzą Słowianie wg. teorii autochtonicznej? start learning		Z terenów między Wisłą a Odrą [1813 r. J. Kostrzewski (archeolog)]
Skąd pochodzą Słowianie wg. teorii allochtonicznej? start learning		Z terenów dzisiejszej Ukrainy (obecnie bardziej popularna teoria) [K. Moszyńska (antropolog)]
Wymień zwolenników teorii autochtonicznej. start learning		Mańczak, Lehr-Spławiński, Rudnicki.
Wymień powody nierozstrzygalności kwestii pochodzenia Słowian. start learning		Skąpe dane, manipulowanie źródłami, emocjonalne podejście, kwestie polityczne, narodowe (każdy naród chce być kolebką prasłowiańszczyzny), brak interdyscyplinarności...
Czy Słowianie są naszymi przodkami? start learning		Są naszymi przodkami pod względem językowym, ale nie musieli być przodkami genetycznymi. Słowianie wędrowali, ale wędrował też język.
Z jakimi problemami w temacie etnogenezy Słowian boryka się historia? start learning		Późne źródła (IX w), gdzie mowa o Słowianach, ale to niepewne; piszą o krainach nie ruszając się z domu, na podst. niedokładnych map, prawdopodobnie nie stykali się ze Słowianami (może w V w, po rozprzestrzenieniu); mieli wiadomości nie z 1. ręki.
Z jakimi problemami w temacie etnogenezy Słowian boryka się archeologia? start learning		kultura archeologiczna mogła obejmować kilka ludów, ale lud mógł składać się z kulku kultur; terminy nie są tożsame; kwestia datacji odnalezionych przedmiotów;
Dlaczego hydronimy nie są pewnym źródłem w badaniu etnogenezy Słowian? start learning		Najstarsze nazwy, bo miekszańcy musieli odnaleźć się w terenie; nazwy, które mogą pochodzić sprzed okresu Słowian; dzisiaj nam nic nie mówią, mogą wyniakać z zatarcia znaczenia z powodu słowotwórstwa.
Dlaczego nazwy gatunków roślin i zwierząt nie są pewnym źródłem w badaniu etnogenezy Słowian? start learning		W dużej perspektywie czasowej zmieniają się terytoria występowania roślin i zwierząt; współcześnie rośliny są przewożone; zmienia się klimat.
Dlaczego podobieństwo jezykowe nie jest pewnym źródłem w badaniu etnogenezy Słowian? start learning		Języki nie muszą mieć wspólnego przodka, aby na siebie wpływać. Teoria drzewa genealogicznego; teoria falowa;
Czy w badaniu etnogenezy Słowian problemem jest skąpość danych? start learning		Nie, problemem jest efekt ich odczytywania; problematyczność interpretacji.
Omów rozpad wspólnoty słowiańskiej. start learning		Zakładamy, że najpierw była mała wspólnota, która się rozrastała; wspólnota nie zakłada istnienie jednego języka (VI w. p.n.e. - VI w. n.e.); od X w. mówimy o języku polskim (wzmacniany jest przez państwowość); V-VII w Słowianie docierają na Bałkany
Czy język czeski jest zachodni, czy południowy? start learning		Czeski jest zachodni, ale na początku rozwijał się jak południowe, bo był wynikiem trzeciej migracji.
Co to jest palatalizacja? start learning		Zmiękczenie: język dotyka podniebienia.
Kiedy miała miejsce pierwsza palatalizacja i jaki był jej przebieg? start learning		II-III w. (regresywna); przebiega jednocześnie na czałym obszarze słowiańskim, np. okko --> ocko --> oczko.
Kiedy miała miejsce druga palatalizacja i jaki był jej przebieg? start learning		VI-VII w. (też regresywna); monoftongizacja dyftongów np. muche --> muse --> musze
Kiedy miała miejsce trzecia palatalizacja i jaki był jej przebieg? start learning		(progrezywna) różne hipotezy badawcze dot. czasu (mogła być: najwcześniejsza, pomiędzy I a VI, równolegle z II, najpóźniejsza) np. ovka --> ovc'a --> ovca
Scharakteryzuj polski język literacki. start learning		1. Jest wspólny dla wszystkich, niezwiązany z regionem. 2. Pisana odmiana polszczyzny, która jest znormalizowana, skodyfikowana, wielofunkcyjna (np. j. prasy, poezji). 3. nie jest tym samym co język literatury.
W którym wieku ma miejsce wybuch piśmiennistw w j. polskim? (Podaj 2 koncepcje) start learning		1. II poł. XVI w. (wg hipotezy małopolskiej, język lit. już na pewno był) 2. XIV w. (hipoteza wielkopolska: piśmiennictwo ciągłe)
Kto jest za koncepcją małopolską? start learning		Bruckner, Milewski, Taszycki.
Palec pod budkę kto jest za koncepcją wielkopolską? start learning		Nicz, Rudnicki, Kuraszkiewicz, Stiebel.
Jakie kwestie były brane pod uwagę w rozstrzyganiu problemu wybuchu piśmiennictwa? start learning		Kwestie: czasu, regionu, kierunku normalizacji (czy najpierw dialekt kulturalny, czy język główny, ogólnopolski).
Czym wyróżnia się wielkopolska odmiana polszczyzny? start learning		Udźwięczniającą fonetyką międzywyrazową, dyftongizacją, samogłoski nosowe wymawiane wąsko i synchronicznie (wionzać, wszyndzie, widzom itd.)
Czym wyróżnia się małopolska odmiana polszczyzny? start learning		Mazurzenie, brak dyftongizacji, nosowa wymowa ą i ę; wymowa końcówki -enka; inicjalny akcent wyrazowy; zaśpiew w mowie potocznej; częste wymawianie partykuły "że".
Jaka odmiana jezyka mogła wpływać na j. literacki w XVII w? start learning		W XVII w mógł wpływać j. mazowiecki (kwestia stolicy i wpływu na język przez prestiż).
Jaki był wpływ mazowsza na fonetykę j. literackiego? start learning		1. Ukształtowanie grupy spółgoskowej "śr"/"źr"; 2. zanik samogłoski pochylone "a" i "e"; 3. Końcówka D w lp "e" przeszło w "i"/"y" (ziemie --> ziemi).
Jaki był wpływ mazowsza na morfologię j. literackiego? start learning		1. Przedrostki "naj" w stopniu najwyższym; 2. przyrostek "ywać/"iwać" w czasownikach (wcześniej "awać"/"ować" np. wykonawać); 3. Przyrostek "ak" przy nazwach istot młodych; 4* kwestia dyskusyjna z przyrostkiem "ę".
Dlaczego kresy zaczęły wpływać na język literacki? start learning		Np. przez ważne ośrodki kulturalne: Wilno.
Skąd się wzięli Polacy na Kresach? start learning		1. Wilno, ważne ośrodki kulturalne; 2. Unia lubelska (powstanie RP Obojga Narodów: Polska i Wielkie Księstwo Litewskie) 1569. Na Litwie mówiono przede wszystkim po rusku; 3. Migracje ludności (szlachta, chłopstwo pod wpływem konfliktów zbrojnych;
Czy można mówić o dialekcie kresowym? start learning		Nie, bo dialekt jest odmianą j. ogólnego. Lepiej: polszczyzna kresowa/j. polski na Kresach.
Jaki był wpływ polsczyzny kresowej na fonetykę j. literackiego? start learning		1. Zmiana wymowy nazwisk zakończonych na "owicz"/"ewicz"; 2. W czasownikach zakończonych na "tać" "ć" przeszło w "cz" np. depczę; 3. Bogactwo przyrostków zdrabniających zakończonych na "eńka" itp.; 4. Upowszechnia się przedrostek "prze" np. przemiły.
Jakie są dwa etapy rozwoju j. literackiego? start learning		I - kształtowanie (wlkp. i młp.); II - wykończenie - mazowsze i kresy.
Wymień 6 przełomów w kształtowaniu się polskiego jęz. literackiego (z datacją). start learning		1. XIIw Uchwycenie najstarszych tekstów: wyrazy, zdanie (1270), zab. ciągłe (XIVw) 2. Gatunki: np. pierwszy przekład biblijny (XVw) 3. Traktaty ort. (1440; XVIw Zaborowski) 4. Teksty naukowe 5. Książka druk. (XVIw, Raj duszny) 6. Uniwersytet (1364).
Wymień przełomy w kształtowaniu się czeskiego jęz. literackiego (z datacją). start learning		XIIw - zabytki; 1057/XIIIw - zdanie; koniec XIIIw - teksty ciągłe; lata 80 XIVw - przekład biblijny; XVw - Jan Hus, reforma ort.; 1468 druk; 1348 uniwersytet.
Kto był lepszy jeśli chodzi o rozwój jezyka literackiego? start learning		Czechy wyprzedzały PL o 100 lat. Druk pojawił się, gdy czeski był już rozwinięty, a w PL druk przyczynił się do rozwoju. Mało jest tekstów PL nieprzerobionych z czes.; prestiż czeskiego i łaciny - zwyciężały cechy dialektalne mające poparcie w czes.
Co się wydarzyło w 1620? I jakie były trgo konsekwencje dla j. czeskiego? start learning		Klęska Czechów pod Białą Górą -> katolizacja i germanizacja szachty: język literacki przestał być używany (tylko mówiony i dialektalny) -> do dziś: dyglosja/dwukodowość czeskiego (literacki różny od mówionego)
W którym wieku nastąpiło odrodzenie narodowe w Czechach i jakie były jego konsekwencje? start learning		XVIII i XIX w - odrodzenie nar. -> tworzenie odrębności narodowej/językowej; powstaje nowoczesny czeski j. literacki.
Podaj autora i nazwę XIX wiecznego słownika czeskiego. start learning		Słownik czesko-niemiecki Józefa Jungmana (uzupełnianie luk koszystaniem z języka polskiego i rosyjskiego.
Jak był widziany język słowacki? start learning		Ma krótszą tradycję i nigdy nie był postrzegany jako prestiżowy z naszego punktu widzenia; Słowacja nie miała swojej państwowości, a państwo pomaga rozwijać kulturę i język.
W którym roku powstała Czechosłowacja? start learning		W 1918.
W którym roku powstała Słowacja? start learning		W 1993 (wcześniej był to region o mniejszej lub większej autonomii)
W którym wieku powstał słowacki język literacki, skąd się wziął i co narobił? start learning		W XVIIIw. - początek powstawania, a powstanie w XIX w.; kształtuje się na podstawie dialektów zach-słow., bo były najbliższe czeskiemu(wcześniej j. czeski był j. lit.); XIX w. - środkowosł. -> oderwanie się od Czechów.
W którym wieku przełożono Biblię na j. słowacki? start learning		W XVIIIw - klasztor w Pieninach.
Scharakteryzuj język dolno- i górnołużycki. start learning		hamuje go brak państwowości; jęz. z zach. kręgu chrześcijańskie; nie jest wymarły - funkcjonuje (tożsamość jest pielęgnowana - szkoły, tablice, książki itd.)
Kto i kiedy przetłumaczył Biblię na górno i dolnołużycki? start learning		przełom: tłumacz. Biblii na jęz. narodowe (1548 r. I tłum. Biblii Lutra przez Mikołaja Jakubica) - określa się je jako tłum. Na dialekt żarski.
Jakie 3 jęz. lit. były w górnych i dolnych Łużycach? start learning		hociebuski (wariant protestancki); kulowski (katolicki) i budziszyński (protestancki).
Gdzie leżały Łużyce? start learning		Na styku dwóch państw. Obecnie tylko na terenie Niemiec.
Gdzie leżą Górne, a gdzie Dolne Łużyce? start learning		Dolne Ł. Są na północy (Budziszyn), a górne na południu (Hociebusz), bo patrzy się względem rzeki - Nysy Łużyckiej.
Kiedy pojawia się jeden język Łużycki i na podstawie jakiego wariantu? start learning		Powstaje w XIX wieku, na podstawie budziszyńskiego. Jest to język bezwyznaniowy.
Co się stało z Łużyczanami po II wś? start learning		Zostali uznani w Niemczech za mniejszość. Mniejszości będą zawsze dujęzyczne. Muszą się odnaleźć w społ. Najczęściej pierwszym jęz. jest ogólnonarodowy, więc łużycki jest zagrożony wymarciem.
Kiedy i jak zostały uporządkowane kwestie języka łużyckiego? start learning		W XIX wieku na fali odrodzenia narodowego.
Jakie języki wyodrębniły się pod koniec XVII wieku? start learning		Języki wschodniosłowiańskie: rosyjski, ukraiński, białotuski.
Scharakteryzuj j. rosyjski literacki. start learning		Scs był przez długi czas jęz. lit. -> przejmował coraz więcej el. jęz. ruskiego; utworzył się w XVIII/XIX w. [późno, ale przez rolę scs]
Wymień zasłużonych dla j. ros. lit. start learning		Puszkin (fizyk, chemik i pisarz, napisał gram. j. ros. na podst. mowy w Moskwie); Piotr I (reformacja alfabetu [cyrylicy], wprowadza grażdankę, którą przyswojono we wszystkich jęz., w których była cyrylica.
Kiedy kształtuje się język ukraiński? start learning		Kształtuje się w tym czasie, kiedy rosyjski.
Wymień pisarzy ukraińskich? start learning		Taras Szewczenko, A. Franko (ważni dla języka).
O jaką gwarę opiera się jęz. ukraiński? start learning		Jest oparty na podst. Gwary naddnieprzańskiej.
Co to jest surżyk? start learning		Mieszanka ukraińskiego i rosyjskiego.
Co to jest trasianka? start learning		Mieszanka białoruskiego i rosyjskiego.
Kiedy rozwija się lit. jez. białoruski? start learning		W XIX wieku, ale przez wpływy rosyjskie został zachamowany. Obecnie się go wskrzesza.
Co można powiedzieć o słoweńskim języku literackim? start learning		Rozwijał się tak samo jak w Czechach i w Polsce. Istnieje od XVI w. (Słowenia - kraj od zawsze katolicki).
Co można powiedzieć o bułgarskim języku literackim? start learning		Najstarszy literacki jęz. słowiański; kolejny etap scs (obecna struktura bardzo oddalona od scs); bułgarski narodowy - XIXw (odrodzenie narodowe); powstał na podstawie gwar południowo-bułgarskich. Po 1045 reforma cyrylicy zbliżająca ją do grażdanki.
Co można powiedzieć o macedońskim języku literackim? start learning		Pojawia się po 1945 na podłożu gwar centralnych. Macedonia (ważna historycznie) nie była samodzielnym państwem (Jugosłowiańska Republika Macedonii);
[H. DALEWSKA-GREŃ] Podaj tytuł artykułu H. Dalewskiej-Greń. start learning		Kształtowanie się narodowych literackich języków słowiańskich - typy dróg rozwojowych.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Wymień dwie strefy kulturowe narodów słowiańskich i podaj przyporządkowane im kraje. start learning		Slavia Orthodoxa (s. kult. grecka [bizantyńska]): (Rosja, Ukraina, Białoruś, Serbia, Macedonia, Bułgaria) i Slavia Latina/Romana (s. kult. łacińska [rzymska]): Polska, Czechy, Słowacja, Łużyce, Słowenia, Chorwacja
[H. DALEWSKA-GREŃ] Co jest wykładnikiem przynależności do dwóch stref kulturowych? start learning		Religia i alfabet.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Jaki język pełni funkcję jęz. literackiego w Slavia Orthodoxa? Scharakteryzuj go. start learning		Język staro-cerkiewno-słowiański, najstarszy język słowiański mający formę pisaną, skodyfikowany w IX w. przez Cyryla i Metodego na podstawie dialektów macedońskich okolic Salonik.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Przez kogo używany był SCS? Podaj pierwsze centrum piśmiennictwa w tym języku. start learning		SCS był używany też przez Słowian zachodnich. Pierwsze centrum piśmiennictwa w tym języku: państwo wielkomorawskie.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Jak SCS rozwijał się w Czechach? start learning		Piśmiennictwo w SCS było kontynuowane w Czechach do końca XI w. Współistniało z Łaciną. Ostatni ośrodek piśmiennictwa słow. w Czechach – klasztor w Sazawie à szybki rozwój czeskiego języka literackiego.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Jak SCS rozwijał się w Chorwacji? start learning		Nie miał tam aż takiej rangi jak w Slavia Orthodoxa. Nastąpiło tam zbliżenie języka pisanego i mówionego. Obszar piśmiennictwa cerkiewnego był tam niewielki. Liturgia słowiańska przetrwała aż do XX w.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Podaj najstarszy zabytek słowiański pisany alfabetem łacińskim. start learning		Zabytki z Freising
[H. DALEWSKA-GREŃ] Jaki alfabet wymyślili Cyryl i Metody? start learning		Alfabet głagolicki.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Gdzie powstała cyrylica i jakie kraje zaczęły się nią posługiwać? start learning		Powstała najprawdopodobniej w Bułgarii, potem przeszła do Macedonii, Serbii, Bośni i na Ruś, dotarła też do Czech.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Jak wyglądała próba ponownego zaszczepienia SCS w Czechach. Kiedy miała miejsce? start learning		XIV w: Król sprowadził chorwackich głagolaszy.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Gdzie i w którym roku w Polsce powstał klasztor głagolicki? start learning		Na Śląsku w 1380 r.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Jaki słowiański język literacki został najwcześniej ukształtowany? start learning		Literacki j. czeski.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Od którego wieku datuje się zabytki ciągłe pisane w języku czeskim? start learning		Zabytki ciągłe pisane – od końca XIII w. XIV w. – różne gatunki piśmiennictwa.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Kiedy miał miejsce pierwszy przekład Biblii na czeski? start learning		Lata 80. XIV w.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Od którego wieku datuje się zabytki ciągłe pisane w języku polskim? start learning		Najstarsze teksty ciągłe w j. polskim – XIV w.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Wpływ jakiego języka na j. pol. był prestiżowy? Gdzie można ten wpływ odnaleźć? start learning		Wpływ języka czeskiego w leksyce i fonetyce.
[H. DALEWSKA-GREŃ] W którym wieku ukształtował się polski j. literacki? start learning		Na początku XVI w.
[H. DALEWSKA-GREŃ] W którym wieku rozwinęło się piśmiennictwo narodowe w Chorwacji? Kiedy nastąpił szczyt rozwoju? start learning		Na przełomie XIV i XV w. – (dialekt czakawski); szczyt rozwoju – XVI w. Różne gatunki literackie.
[H. DALEWSKA-GREŃ] W którym wieku rozwinęło się piśmiennictwo narodowe w Słoweni? start learning		W 2 poł. XVI w. – przekład Nowego Testamentu, gramatyka j. słoweńskiego
[H. DALEWSKA-GREŃ] Kiedy miały miejsce pierwsze druki na Łużycach? start learning		Pierwsze druki – 2 poł. XVI w., ale nie dochodzi do utworzenia j. literackiego.
[H. DALEWSKA-GREŃ] W którym wieku wprowadzono normę górnołużycką? Czego dotyczyła? start learning		XVII i XVIII w. w wariancie katolickim i ewangelickim. Odrębny j. literacki na Dolnych Łużycach. Tylko język religijny.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Dlaczego j. polski rozwijał się harmonijnie? start learning		Mamy ten sam system językowy co od czasów Piastów.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Kiedy nastąpiło zahamowanie w rozwoju języka czeskiego? Kiedy język ten się odrodził? start learning		Po klęsce na Białej Górze (1620 r.) j. czeski zostaje zatrzymany – odrodzenie na końcu XVIII w. i XIX w. (zapożyczenia z j. polskiego).
[H. DALEWSKA-GREŃ] Czy język słoweński rozwijał się harmonijnie? Kiedy powstał wspólny j. słoweński? start learning		Nie. Charakteryzowała go stagnacja, regionalizacja. XVIII w. – kilka regionalnych j. literackich. Wspólny – XIX w.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Co cechowało językowo Chorwację? Co wydarzyło się w XVII wieku? start learning		Regionalność. XVII w. – upadek literatury czakawskiej, potem przestaje być j. literackim.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Kiedy datuje się początek narodowego języka słowackiego? start learning		Pod koniec XVIII w. (wcześniej używali czeskiego)
[H. DALEWSKA-GREŃ] W którym wieku wypada okres kształtowania się większości współczesnych narodowych słowiańskich j. literackich? start learning		W XIX wieku.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Dlaczego język pisany i potoczny mówiony w Czachach i Słowenii są b. różne? start learning		Ze względu na oparcie j. literackiego na języku z dawnych form rozwojowych.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Dlaczego w trakcie odrodzenia narodowego Chorwaci zrywają z tradycją? start learning		Ponieważ podstawą j. lit. będzie sztokawski dialekt jekawski.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Kim są ilircy? start learning		Są to działacze odrodzenia narodowego.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Co zrodbił Vuk Karadzić? start learning		Wprowadził nowy serbski j. literacki. Potem: dążenie do dostosowywania j. chorwackiego do tych norm, w celu utworzenia wspólnego języka Serbskiego i Chorwackiego.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Na czym opierają się Słowacy zastępując dotychczasowy j. literacki? start learning		Opierają się na dialektach środkowosłowackich.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Kiedy nastąpiło zjednoczenie Górnych Łużyczan? W obrębie czego? Na jakiej podstawie? Z jakim skutkiem? start learning		XIX w. – w obrębie jednego j. literackiego, podstawa: wariant ewangelicki. Nie udaje się połączenie wszystkich Łużycan w obrębie jednego j. literackiego.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Jakie redakcje powstają w XIX w.? Co się dzieje z SCS? start learning		Powstają redakcje: bułgarska, serbska, ruska (SCS nasycony j. mówionym danego regionu).
[H. DALEWSKA-GREŃ] Czym charakteryzował się język rosyjski na początku XVIII w.? start learning		W języku rosyjskim występowały wtedy dwie normy j. literackiego – styl wysoki i niski, potem średni.
[H. DALEWSKA-GREŃ] W którym wieku nastąpił proces kształtowania się współczesnego j. rosyjskiego literackiego? I co w nim przeważało? start learning		W połowie XVIII w. Styl średni – dominujący, więź z tradycją cerkiewną.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Jaki język przenika j. cerkiewny redakcji rosyjskiej od XVII w. i co się dzieje w wieku XIX? start learning		bułgarski j. literacki. XIX w. – nowy kształt j. literackiego, oparcie języka na żywym j. bułgarskim.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Jakich języków i w jakich redakcjach używali Serbowie do XVIII w. włącznie? start learning		W funkcji j. literackiego używali najpierw SCS, a od XII w. cerkiewnego w redakcji serbskiej. W XVIII w. redakcja serbska zastąpiona zostaje redakcją rosyjską.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Jakie 3 języki w roli literackich wykorzystywane były przez Serbów w XVIII w.? start learning		Cerkiewny w red. rosyjskiej, ludowy dialekt sztokawski, mieszanina cerkiewnego, rosyjskiego i serbskiego.
[H. DALEWSKA-GREŃ] W którym wieku i za czyją sprawą j. serbski zerwał z tradycją cerkiewną? start learning		Współczesny j. serbski – Vuk Karadzić – zerwanie z tradycją cerkiewną (XIX w.)
[H. DALEWSKA-GREŃ] Czy Vuk Karadzić radzi Ci wódki się napić po egzaminie? start learning		Jak najbardziej.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Gdzie białoruski był językiem urzędowym? start learning		W Wielkim Księstwie Litewskim.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Podaj nazwę i wiek pierwszej książki drukowanej w jęz. białoruskim. start learning		XVI w. Biblia Skoryny
[H. DALEWSKA-GREŃ] Co się dzieje z białoruskim w XVIII i XIX wiekach? start learning		Piśmiennictwo zanika w XVIII w. XIX w. – próby wprowadzenia b. do literatury. Białoruski kształtuje się nadal, w oderwaniu od tradycji cerkiewnej.
[H. DALEWSKA-GREŃ] W jakich wiekach j. ukraiński był językiem piśmiennictwa na Ukrainie? start learning		Od poł XVI w. do końca XVII w.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Co się działo w XIX w. z jęz. ukraińskim. Wymień ważne nazwisko. start learning		J. literacki – XIX w. – duży udział Tarasa Szewczenki. Odrębność wschodniej i zachodniej Ukrainy.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Scharakteryzuj język macedoński. start learning		Najstarszy i najmłodszy język literacki – skodyfikowany na bazie dialektów okolic Sołunia przez Cyryla i Metodego, pierwszy j. piśmiennictwa słowiańskiego. Współczesny macedoński – l. 50./60. XIX w. Tak samo jak bułgarski.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Z czym skojarzysz Jana Kollara? start learning		Z projektem utworzenia języka ilirskiego, dla wszystkich południowych Słowian.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Z czym wiąże się panslawizm? start learning		Z projektami tworzenia języka ogólnosłowiańskiego – najwięcej takich koncepcji w rejonie chorwacko-słoweńskim.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Do czego przyczyniły się idee iliryzmu? start learning		Przyczyniły się do zjednoczenia wszystkich Chorwatów w obrębie jednego języka literackiego opartego na dialekcie sztokawskim i jednego języka liter. dla Serbów i Chorwatów – XIX w.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Czym różnią się j. słowiańskie? start learning		Różnią się charakterem związku między j. literackim a jego bazą dialektalną.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Kiedy baza dialektalna jest homogeniczna? start learning		Gdy j. lit. oparty jest na jednym dialekcie.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Kiedy baza dialektalna jest heterogeniczna? start learning		Gdy łączy elementy różnych dialektów
[H. DALEWSKA-GREŃ] Jakie dialekty występują w j. polskim? start learning		Dialekty wielko- i małopolskie, później mazowiecki i kresowy, ale od XVI w. rozwija się w oderwaniu od bazy dialektalnej.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Jak wygląda alfabet w Slavia Ortodoxa? start learning		Alfabet łaciński w Slavia Orthodoxa – na pograniczu polsko-białoruskim i polsko-ukraińskim.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Czym jest mikrojęzyk? start learning		Cechuje go zwykle mniejszy stopień kodyfikacji normy niż literackie języki narodowe, funkcjonują na małym terytorium, w obrębie społeczności charakteryzujących się odrębnością kulturalną i językową, rzadziej narodowością.
[H. DALEWSKA-GREŃ] Podaj przykłady i występowanie mikrojęzyków. start learning		Najwięcej na południowej słowiańszczyźnie: dialekt kajkawski i czakawski. Na wschodzie – brak. Zachód – słowaccy kalwini w XX w. j. literacki oparty na dialektach kaszubskich.

WOHRP notatki Ani poprawione - wersja bez zdjęć do druku

You must sign in to write a comment

More