→ Historia Pojęcia → Start Learning / Download MP3 Flashcards

Question		Answer
Omów pojęcie "abdykacja". start learning		Abdykacja to dobrowolne zrzeczenie się tronu przez monarchę. Przykład: abdykacja cara Mikołaja II w 1917 roku podczas rewolucji lutowej w Rosji.
Omów pojęcie abolicjonizm. start learning		Abolicjonizm to ruch społeczny dążący do zniesienia niewolnictwa. Przykład: wydanie przez Abrahama Lincolna Proklamacji Emancypacji w 1863 roku podczas wojny secesyjnej, która ogłaszała wolność niewolników w zbuntowanych stanach.
Omów pojęcie abordaż. start learning		Abordaż to sposób walki morskiej polegający na przejmowaniu wrogiego statku przez wdarcie się na jego pokład. Przykład: bitwa pod Lepanto w 1571 roku, gdzie abordaż był kluczową taktyką floty Świętej Ligi w walce z Turkami osmańskimi.
Omów pojęcie absolutum dominium. start learning		Absolutum dominium to koncepcja władzy absolutnej monarchy, gdzie król miał pełnię władzy i nie podlegał prawu. Przykład: rządy Ludwika XIV we Francji, który uważał siebie za władcę z boskiego nadania („Państwo to ja”).
Omów pojęcie absolutyzm. start learning		Absolutyzm to system rządów, w którym monarcha posiada nieograniczoną władzę, skupiając w swoich rękach władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Przykład: panowanie Piotra I Wielkiego w Rosji, który centralizował władzę i reformował państwo.
Omów pojęcie aggiornamento. start learning		Aggiornamento to włoskie pojęcie oznaczające "unowocześnienie" lub "odnowę", używane w kontekście reform Kościoła katolickiego. Przykład: reformy Soboru Watykańskiego II (1962–1965), które wprowadziły liturgię w językach narodowych.
Omów pojęcie agora. start learning		Agora to centralny plac w starożytnych miastach greckich, będący miejscem zgromadzeń, handlu i życia publicznego. Przykład: agora w Atenach, gdzie odbywały się debaty polityczne i sądy.
Omów pojęcie agraryzm. start learning		Agraryzm to ideologia społeczno-ekonomiczna, która podkreśla znaczenie rolnictwa i wiejskiego stylu życia, promując reformy na rzecz chłopów. Przykład: ruch agrarny w Polsce w XIX wieku, dążący do uwłaszczenia chłopów.
Omów pojęcie augurowie. start learning		Augurowie to kapłani w starożytnym Rzymie, którzy zajmowali się wróżeniem na podstawie obserwacji ptaków, tzw. auguracji, oraz interpretowali wolę bogów. Przykład: augurowie byli obecni podczas ważnych wydarzeń państwowych, jak wybory czy decyzje wojenne.
Omów pojęcie ahistoryzm. start learning		Ahistoryzm to postawa ignorująca znaczenie historii w analizie współczesnych kwestii. Przykład: rewolucja francuska 1789 roku, gdzie radykalni liderzy, jak Robespierre, odrzucali tradycje i historię, tworząc nowy porządek społeczny.
Bajońskie sumy start learning		Potoczne określenie ogromnych, nierealnych kwot pieniędzy.
Bandosi start learning		Chłopscy buntownicy z XVIII wiecznej Hiszpanii walczący z feudalnym uciskiem.
Banicja start learning		Kara wygnania z kraju lub społeczności za poważne przestępstwa.
Baptyści start learning		Protestancka wspólnota kładąca nacisk na chrzest dorosłych i autonomię wspólnot.
Baptyzm start learning		Nurt protestantyzmu akcentujący świadomy chrzest dorosłych.
Barbakan start learning		Okrągła budowla obronna przy bramach miejskich.
Barbarzyńcy start learning		Ludy spoza kultury grecko-rzymskiej, uważane za prymitywne.
Barok start learning		Styl w sztuce XVII XVIII wieku, charakteryzujący się przepychem i emocjonalnością.
Baron start learning		Tytuł szlachecki niższej rangi.
Barykada start learning		Tymczasowa przeszkoda wznoszona podczas walk ulicznych.
Bastion start learning		Element fortyfikacji wystający z murów obronnych.
Bastylia start learning		Twierdza i więzienie w Paryżu, symbol absolutyzmu.
Basza start learning		Wysoki urzędnik w Imperium Osmańskim.
Baszta start learning		Wieża obronna w murach miejskich.
Batalion start learning		Jednostka wojskowa składająca się z kilku kompanii.
Bazylika start learning		Duży kościół wyróżniający się rangą lub architekturą.
Beatyfikacja start learning		Uznanie osoby za błogosławioną, poprzedza kanonizację.
Benedyktyni start learning		Zakon mnichów założony przez św. Benedykta z Nursji.
Beneficjum start learning		Nadanie majątku za pełnienie funkcji.
Berło start learning		Symbol władzy monarszej w formie ozdobnej laski.
Bezkrólewie start learning		Okres braku monarchy na tronie.
Bezpieka start learning		Potoczne określenie Urzędu Bezpieczeństwa w PRL.
Bizancjum start learning		Wschodnia część Cesarstwa Rzymskiego.
Blokada kontynentalna start learning		Zakaz handlu z Wielką Brytanią wprowadzony przez Napoleona.
Bizonia start learning		Połączenie stref okupacyjnych USA i Wielkiej Brytanii w Niemczech.
Blitzkrieg start learning		Taktyka wojny błyskawicznej.
Bojarzy start learning		Wyższa warstwa szlachty w Rosji i innych krajach wschodniosłowiańskich.
Bonapartyzm start learning		System autorytarny wsparty na ludowym poparciu.
Bolszewizm start learning		Ideologia komunistyczna dążąca do dyktatury proletariatu.
Bożnica start learning		Miejsce modlitw Żydów, odpowiednik kościoła w judaizmie.
Bracia polscy start learning		Arianie z XVI wiecznej Polski, głoszący pacyfizm i tolerancję.
Branka start learning		Przymusowy pobór do wojska w XIX wieku.
Buddyzm start learning		Religia dążąca do oświecenia przez wyzbycie się cierpienia.
Bulla start learning		Dokument papieski o doniosłym znaczeniu.
Buława start learning		Symbol władzy wojskowej lub królewskiej.
Burmistrz start learning		Włodarz miasta odpowiedzialny za jego administrację.
Burżuazja start learning		Klasa posiadająca środki produkcji i kapitał.
Buzdygan start learning		Broń ręczna w formie młota, symbol władzy.
Omów pojęcie cadyk. start learning		Cadyk to duchowy przywódca w judaizmie chasydzkim, uznawany za pośrednika między Bogiem a ludźmi, który przewodzi wspólnocie wiernych i udziela porad religijnych.
Omów pojęcie car. start learning		Car to tytuł używany przez władców Rosji, Bułgarii i Serbii, oznaczający cesarza. W Rosji symbolizował absolutną władzę monarchy i został przyjęty w 1547 roku przez Iwana IV Groźnego.
Omów pojęcie casus belli. start learning		Casus belli to określenie oznaczające powód lub pretekst do rozpoczęcia wojny, który strona konfliktu uznaje za usprawiedliwienie działań zbrojnych.
Omów pojęcie caudillo. start learning		Caudillo to termin używany w krajach hiszpańskojęzycznych na określenie wodza lub dyktatora, często opartego na autorytecie wojskowym i osobistej charyzmie, który sprawował władzę autorytarną.
Omów pojęcie cech. start learning		Cech to średniowieczna organizacja zrzeszająca rzemieślników wykonujących ten sam zawód, która regulowała produkcję, szkolenie uczniów i ceny towarów, a także dbała o interesy swoich członków.
Omów pojęcie celibat. start learning		Celibat to dobrowolne zobowiązanie do życia w bezżenności i powstrzymania się od związków seksualnych, zwykle w celach religijnych. W Kościele katolickim jest obowiązkowy dla duchowieństwa obrządku łacińskiego.
Omów pojęcie Centrolew. start learning		Centrolew to koalicja polskich partii centrowych i lewicowych utworzona w 1929 roku, sprzeciwiająca się autorytarnym rządom sanacji. Dążyła do przywrócenia demokracji parlamentarnej w II Rzeczypospolitej.
Omów pojęcie centuria. start learning		Centuria to jednostka organizacyjna w armii rzymskiej, licząca początkowo 100, a później około 80 żołnierzy. Była dowodzona przez centuriona i stanowiła podstawowy element legionu.
Omów pojęcie cesarstwo. start learning		Cesarstwo to forma monarchii, w której władzę sprawuje cesarz jako najwyższy władca, często z ambicją dominacji nad innymi państwami lub terenami. Cesarstwo często oznaczało rozległe i wielonarodowe imperium.
Omów pojęcie cezaropapizm. start learning		Cezaropapizm to system polityczny, w którym władza świecka i duchowna są skoncentrowane w rękach jednego władcy, który pełni rolę zarówno głowy państwa, jak i najwyższego duchownego.
Omów pojęcie cezaryzm. start learning		Cezaryzm to system polityczny, w którym władza absolutna koncentruje się w rękach jednej osoby, często w formie autorytarnej lub dyktatorskiej, która sprawuje kontrolę nad państwem i instytucjami.
Omów pojęcie cezura. start learning		Cezura to wyraźna granica lub punkt zwrotny w historii, który oddziela dwa różne okresy, zmiany w kierunku politycznym, społecznym lub kulturowym.
Omów pojęcie chadecja. start learning		Chadecja to polska, katolicka partia polityczna, która opowiadała się za wartościami chrześcijańskimi, społeczną nauką Kościoła i konserwatywnym podejściem do polityki. Jej przedstawiciele sprzeciwiali się komunizmowi oraz lewicowym ideologiom.
Omów pojęcie chan. start learning		Chan to tytuł używany przez władców i dowódców wojskowych w Azji, szczególnie w Mongolii i Chinach. Chan oznacza władcę o dużej sile i autorytecie, często sprawującego rządy nad dużymi obszarami.
Omów pojęcie chanat. start learning		Chanat to terytorium rządzone przez chana, które było formą monarchii lub państwa w Azji, zwłaszcza w Mongolii i na obszarach zajmowanych przez ludy tureckie i mongolskie.
Omów pojęcie chasydyzm. start learning		Chasydyzm to ruch religijny w judaizmie, który powstał w XVIII wieku w Polsce. Skupiał się na mistycyzmie, osobistej pobożności, modlitwie i radości z życia. Chasydzi podkreślali znaczenie duchowego przeżywania religii i bliskości z Bogiem.
Omów pojęcie chasydzi. start learning		Chasydzi to zwolennicy chasydyzmu, ruchu religijnego w judaizmie, który powstał w XVIII wieku. Chasydzi kładą duży nacisk na mistycyzm, osobistą pobożność, radość z religijnego życia i bliskość z Bogiem, a także na przestrzeganie tradycji żydowskich.
Omów pojęcie chłopstwo. start learning		Chłopstwo to warstwa społeczna w tradycyjnym społeczeństwie rolniczym, zajmująca się uprawą ziemi i hodowlą zwierząt. W średniowieczu i wczesnej nowożytności chłopi byli często zależni od feudałów.
Omów pojęcie chronologia. start learning		Chronologia to nauka zajmująca się ustalaniem kolejności wydarzeń historycznych w czasie oraz mierzeniem upływu czasu, często za pomocą kalendarzy.
Omów pojęcie chrystianizacja. start learning		Chrystianizacja to proces przyjmowania chrześcijaństwa przez ludności i społeczeństwa, który często wiązał się z nadaniem religii dominującego statusu w danym regionie lub państwie.
Omów pojęcie chrześcijaństwo. start learning		Chrześcijaństwo to religia monoteistyczna oparta na naukach Jezusa Chrystusa, uznająca Biblię (Stary i Nowy Testament) za świętą księgę. Jest to jedna z największych religii na świecie, z odłamami takimi jak katolicki, protestancki i prawosławny.
Omów pojęcie cichociemni. start learning		Cichociemni to żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, szkoleni w Wielkiej Brytanii i skakający do Polski podczas II wojny światowej, by prowadzić działalność sabotażową, wywiadowczą i organizować opór przeciwko niemieckiemu okupantowi.
Omów pojęcie cyrkuł. start learning		Cyrkuł to w średniowieczu i wczesnej nowożytności dokument urzędowy lub list, często wydawany przez władze kościelne, królewskie lub cesarskie, zawierający ważne zarządzenia, polecenia lub informacje.
Omów pojęcie cyrulik. start learning		Cyrulik to rzemieślnik wykonujący zabiegi chirurgiczne, takie jak opatrywanie ran, usuwanie zębów, strzyżenie i golenie. W średniowieczu pełnili rolę medyków, choć ich działalność była ograniczona.
Omów pojęcie cyrylica. start learning		Cyrylica to alfabet używany w krajach słowiańskich i wschodnioeuropejskich, stworzony w IX wieku przez Cyryla i Metodego, którzy przetłumaczyli Biblię na starocerkiewno-słowiański.
Cystersi start learning		zakon benedyktyński założony w 1098 roku w Citeaux we Francji, dążący do odnowy duchowości benedyktyńskiej, kładący nacisk na życie modlitewne, pracę fizyczną i ubóstwo.
Cytadela start learning		forteca lub zamek wojskowy, położony w centralnej części miasta lub twierdzy, służący jako punkt obrony w przypadku ataku.
Cywilizacja start learning		złożony system społeczny obejmujący rozwiniętą kulturę, gospodarkę, religię, technologię, politykę i inne aspekty życia społecznego.
Czartyści start learning		członkowie ruchu politycznego i społecznego w Wielkiej Brytanii w XIX wieku, domagający się reform politycznych, w tym powszechnego prawa wyborczego i tajnego głosowania.
Czarownice start learning		kobiety oskarżane o uprawianie czarów, kontakt z siłami nadprzyrodzonymi, magicznymi lub demonicznymi w średniowieczu i wczesnej nowożytności.
Czekista start learning		członek radzieckich służb bezpieczeństwa, zwłaszcza funkcjonariusz Czeka, GPU lub NKWD, odpowiedzialny za walkę z opozycją polityczną i represje.
Czeladnik start learning		rzemieślnik, który ukończył naukę zawodu i pracował w warsztacie pod okiem mistrza, ale jeszcze nie miał pełnych uprawnień do prowadzenia własnej działalności.
Czeladź start learning		grupa osób zatrudnionych w warsztacie rzemieślniczym lub gospodarstwie, w tym czeladników, uczniów oraz służby, pracujących pod nadzorem mistrza lub właściciela.
Cześnik start learning		tytuł nadawany osobom pełniącym funkcje dworskie w Polsce, odpowiedzialnym za organizowanie posiłków, napojów oraz dbanie o porządek na dworze królewskim lub magnackim.
Czetnicy start learning		żołnierze lub strażnicy pełniący funkcje obronne w Polsce w XVI–XVIII wieku, odpowiedzialni za patrolowanie granic i ochranianie miejscowości.
Dagome iudex start learning		dokument z ok. 991 r., w którym Mieszko I oddał swoje państwo pod opiekę Stolicy Apostolskiej, opisujący granice państwa Polan.
Dalajlama start learning		tytuł duchowego i politycznego przywódcy Tybetańczyków, uważanego za reinkarnację bodhisattwy współczucia (Awalokiteśwary).
Danina start learning		obowiązkowe świadczenie w postaci pieniędzy, towarów lub usług, narzucone przez władcę lub państwo na poddanych, najczęściej w zamian za ochronę.
Darwinizm start learning		teoria ewolucji opracowana przez Karola Darwina, zakładająca ewolucję gatunków przez dobór naturalny, gdzie organizmy najlepiej przystosowane mają większe szanse na przeżycie.
Dąbrowszczacy start learning		polscy ochotnicy walczący w Brygadach Międzynarodowych podczas hiszpańskiej wojny domowej (1936–1939) po stronie republikanów.
Defenestracja start learning		akt wyrzucenia osoby przez okno, często jako forma protestu politycznego lub zemsty, szczególnie związany z wydarzeniami historycznymi w Czechach.
Deifikacja start learning		proces uznawania człowieka za bóstwo lub przypisywania mu boskich cech, szczególnie stosowany wobec władców w starożytności.
Deizm start learning		pogląd filozoficzno religijny uznający istnienie Boga jako stwórcy świata, który jednak nie ingeruje w jego dalsze funkcjonowanie.
Dekabryści start learning		rosyjscy oficerowie, którzy w grudniu 1825 r. zorganizowali nieudane powstanie przeciwko carowi Mikołajowi I, domagając się zniesienia absolutyzmu i reform ustrojowych.
Deklaracja start learning		oficjalne oświadczenie wyrażające stanowisko lub zobowiązanie w ważnej sprawie, często dotyczące polityki lub prawa.
Dekolonizacja start learning		proces uwalniania się kolonii od dominacji państw kolonialnych i uzyskiwania niepodległości.
Dekomunizacja start learning		proces usuwania elementów związanych z reżimem komunistycznym po jego upadku.
Dekret start learning		akt normatywny wydany przez najwyższą władzę wykonawczą, mający moc prawną.
Delfin start learning		tytuł nadawany dziedzicowi tronu we Francji.
Demagog start learning		osoba manipulująca emocjami i uprzedzeniami ludzi dla zdobycia poparcia.
Demarkacyjna linia start learning		granica oddzielająca dwa obszary, szczególnie polityczne lub militarne.
Demilitaryzacja start learning		proces usuwania lub ograniczania sił zbrojnych z określonego obszaru.
Demokracja start learning		system rządów, w którym władza pochodzi od obywateli.
Demy start learning		starożytne greckie jednostki administracyjne, odpowiedniki współczesnych gmin.
Denazyfikacja start learning		proces usuwania wpływów nazizmu po II wojnie światowej.
Deportacja start learning		przymusowe wysiedlenie lub wywóz osób z jednego terytorium na inne.
Desant start learning		operacja wojskowa polegająca na szybkim wkroczeniu sił zbrojnych na terytorium nieprzyjaciela.
Despota start learning		władca rządzący absolutnie, często tyranicznie.
Despotyzm start learning		system rządów, gdzie władza jest skoncentrowana w rękach jednego władcy.
Detronizacja start learning		usunięcie władcy z tronu.
Diadochowie start learning		dowódcy wojskowi walczący o kontrolę nad imperium Aleksandra Wielkiego po jego śmierci.
Diaspora start learning		rozproszenie ludności poza ich ojczyste terytorium.
Diggerzy start learning		ruch społeczny w XVII-wiecznej Anglii dążący do radykalnych zmian społecznych.
Dionizje start learning		starożytne greckie święta poświęcone Dionizosowi.
Dogmat start learning		zasada uznawana za absolutnie prawdziwą, szczególnie w religii.
Domena start learning		dziedzina wiedzy lub aktywności.
Dominat start learning		okres w historii Cesarstwa Rzymskiego, gdzie cesarz miał niemal absolutną władzę.
Dominikanie start learning		zakon katolicki założony przez św. Dominika.
Dominium start learning		władzę lub własność ziemską, szczególnie w kontekście feudalnym.
Donacja start learning		darowizna lub przekazanie czegoś na własność.
Doża start learning		tytuł najwyższego urzędnika w Wenecji.
Drang nach Osten start learning		niemiecka ekspansja terytorialna na wschód.
Duma start learning		historyczne zgromadzenie przedstawicieli szlachty lub organ ustawodawczy w Rosji.
Dyktator start learning		władca sprawujący absolutną władzę, często w wyniku zamachu stanu.
Dynastia start learning		rodzina królewska lub książęca sprawująca władzę przez pokolenia.
Dyrektoriat start learning		rząd kolegialny, składający się z kilku osób.
Dysydenci start learning		osoby sprzeciwiające się oficjalnej ideologii lub polityce.
Dywizja start learning		jednostka wojskowa składająca się z kilku brygad.
Dyzunici start learning		członkowie kościołów, szczególnie w kontekście Kościoła prawosławnego.
Edykt start learning		Edykt to akt prawny wydany przez władcę lub organ władzy, mający moc obowiązującą w całym państwie.
Efeb start learning		Efeb to młody obywatel Aten w wieku 18 20 lat, odbywający obowiązkowe szkolenie wojskowe i obywatelskie, przygotowujące do pełnienia ról w życiu publicznym.
Eforowie start learning		Eforowie to kolegialny organ władzy w starożytnej Sparcie, składający się z pięciu urzędników wybieranych na rok, kontrolujących działania królów i administracji.
Egalitaryzm start learning		Egalitaryzm to ideologia dążąca do równości wszystkich ludzi pod względem praw, szans i warunków życia.
Egiptologia start learning		Egiptologia to nauka zajmująca się badaniem cywilizacji starożytnego Egiptu, jej języka, kultury, historii i sztuki.
Egzekucja praw i dóbr start learning		Egzekucja praw i dóbr to proces przymusowego wprowadzenia w życie uchwał sejmowych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, mający na celu odzyskanie królewszczyzn i zwiększenie dochodów państwa.
Ekonom start learning		Ekonom to zarządca majątku ziemskiego, odpowiedzialny za organizację pracy chłopów, nadzór nad uprawami i pobieranie czynszów.
Ekshumacja start learning		Ekshumacja to wydobycie zwłok lub szczątków ludzkich z miejsca pochówku w celu przeprowadzenia badań, identyfikacji lub przeniesienia.
Ekskomunika start learning		Ekskomunika to kara kościelna polegająca na wykluczeniu osoby z udziału w życiu sakramentalnym i wspólnocie Kościoła za ciężkie przewinienia.
Ekspansjonizm start learning		Ekspansjonizm to polityka polegająca na dążeniu do powiększenia terytorium państwa poprzez podbój, kolonizację lub inne formy dominacji.
Eksterminacja start learning		Eksterminacja to systematyczne i masowe niszczenie określonych grup ludzi, najczęściej z powodu ich rasy, religii czy przynależności etnicznej.
Ekumenizm start learning		Ekumenizm to ruch dążący do jedności różnych kościołów chrześcijańskich poprzez dialog i współpracę, pomimo różnic wyznaniowych.
Ekwici start learning		Ekwici to rzymscy jeźdźcy, początkowo członkowie elitarnej grupy wojskowej, a później także bogaci obywatele pełniący funkcje publiczne i administracyjne.
Elekcja wolna start learning		Elekcja wolna to wybory, w których uczestnicy mają pełną swobodę wyboru swoich przedstawicieli bez przymusu ani nacisków.
Elekcja start learning		Elekcja to proces wyboru osoby na określone stanowisko lub urząd, zazwyczaj przez głosowanie.
Elekt start learning		Elekt to osoba wybrana na jakieś stanowisko, ale jeszcze nieobjęta władzą, oczekująca na formalne objęcie urzędu.
Elektor start learning		Elektor to osoba uprawniona do głosowania w wyborach, zwłaszcza w wyborze monarchy lub innego ważnego urzędnika.
Emancypacja start learning		Emancypacja to proces uzyskiwania praw i wolności przez grupy społeczne lub jednostki, które były wcześniej dyskryminowane lub ograniczone w swoich prawach.
Emancypantka start learning		Emancypantka to kobieta walcząca o równość praw i emancypację, szczególnie w kontekście uzyskiwania praw wyborczych i równouprawnienia.
Embargo start learning		Embargo to zakaz lub ograniczenie handlu z określonym państwem, zazwyczaj w celu wywarcia presji politycznej lub ekonomicznej.
Emigracja start learning		Emigracja to proces opuszczania własnego kraju w celu osiedlenia się w innym państwie.
Emisariusz start learning		Emisariusz to osoba wysłana w celu tajnego przekazywania informacji lub wykonywania tajnych zadań.
Empiryzm start learning		Empiryzm to kierunek filozoficzny, który głosi, że wiedza pochodzi głównie z doświadczenia i zmysłowego postrzegania świata.
Encyklika start learning		Encyklika to list papieski adresowany do biskupów, kapłanów i wiernych Kościoła katolickiego, zawierający nauki i stanowiska papieża w kwestiach religijnych, moralnych lub społecznych.
Encyklopedyści start learning		Encyklopedyści to osoby zajmujące się tworzeniem lub opracowywaniem encyklopedii, zbiorów wiedzy obejmujących różne dziedziny nauki i kultury.
Endecja start learning		Endecja to polska partia polityczna, formalnie znana jako Narodowa Demokracja, założona pod koniec XIX wieku, która promowała idee nacjonalistyczne, antysocjalistyczne i antydemokratyczne.
Enigma start learning		Enigma to niemiecka maszyna szyfrująca używana podczas II wojny światowej do szyfrowania wiadomości wojskowych.
Entente Cordiale start learning		Entente Cordiale to porozumienie zawarte w 1904 roku między Wielką Brytanią a Francją, mające na celu rozwiązanie sporów kolonialnych i zbliżenie obu krajów w obliczu rosnącego zagrożenia ze strony Niemiec.
Epigoni start learning		Epigoni to naśladowcy, uczniowie lub spadkobiercy twórców wielkich dzieł, którzy kontynuują ich dzieło, ale często w sposób mniej oryginalny i mniej wybitny.
Epikureizm start learning		Epikureizm to filozofia oparta na naukach Epikura, która głosi, że celem życia jest osiągnięcie przyjemności i unikanie cierpienia poprzez rozwagę, umiar i rozumne podejście do przyjemności.
Epoka start learning		Epoka to określony okres w historii, który wyróżnia się specyficznymi cechami politycznymi, społecznymi, kulturalnymi lub technologicznymi.
Etatyzm start learning		Etatyzm to doktryna polityczna, która zakłada silną rolę państwa w gospodarce i życiu społecznym, w tym interwencję państwową w procesy rynkowe i kontrolę nad kluczowymi branżami.
Exodus start learning		Exodus to masowa ucieczka lub migracja ludzi z jednego miejsca do innego, często z powodu prześladowań, wojen lub kryzysów.
Era start learning		Era to dłuższy okres w historii, który jest wyznaczony przez istotne zmiany lub wydarzenia, mające duży wpływ na dzieje ludzkości.
Fabrykant start learning		właściciel fabryki w XIX i na początku XX wieku, zajmujący się przemysłem włókienniczym, metalowym lub chemicznym, będący przedstawicielem burżuazji przemysłowej.
Fakt historyczny start learning		zdarzenie lub zjawisko z przeszłości, które miało miejsce i jest potwierdzone źródłami historycznymi.
Faktoria start learning		osada handlowa zakładana przez kupców w celu wymiany towarów z ludnością lokalną, zwykle zlokalizowana na szlakach handlowych.
Falanga start learning		zwarty szyk bojowy piechoty stosowany w starożytnej Grecji, szczególnie przez hoplitów, zapewniający ochronę i skuteczność w walce.
Falanster start learning		samowystarczalna wspólnota produkcyjno-mieszkalna, zaprojektowana przez Charles’a Fouriera, oparta na współpracy, równości i wspólnym podziale dóbr.
Familia start learning		stronnictwo magnackie w XVIII wiecznej Polsce, kierowane przez rody Czartoryskich i Poniatowskich, dążące do wzmocnienia władzy królewskiej.
Faraon start learning		tytuł władcy starożytnego Egiptu, uważanego za boskiego monarchę i pośrednika między ludźmi a bogami.
Faszyzm start learning		totalitarna ideologia i system polityczny rozwinięty we Włoszech w XX wieku, głoszący kult państwa, przywódcy, militaryzm i nacjonalizm.
Fatwa start learning		oficjalna opinia prawna wydawana przez uczonego islamu w sprawach dotyczących prawa islamskiego.
Federaliści start learning		zwolennicy silnej centralnej władzy w ramach federacji państw, którzy w Stanach Zjednoczonych popierali ratyfikację Konstytucji USA.
Feudalizm start learning		system społeczno-ekonomiczny dominujący w średniowiecznej Europie, oparty na hierarchii zależności między królem, wasalami i chłopami.
Fideizm start learning		pogląd filozoficzny, który twierdzi, że wiara religijna jest niezależna od rozumu i nie wymaga dowodów.
Filomaci start learning		członkowie tajnego stowarzyszenia młodzieży polskiej, które powstało w 1817 roku w Wilnie, dążący do niepodległości Polski.
Finlandyzacja start learning		proces, w którym państwo zachowuje neutralność i dostosowuje politykę do interesów silniejszego sąsiada, wywodzący się z polityki Finlandii wobec ZSRR po II wojnie światowej.
Folwark start learning		duże gospodarstwo rolne, gdzie dominowała produkcja towarowa, często z wykorzystaniem pracy chłopów pańszczyźnianych, charakterystyczne dla gospodarki feudalnej.
Fort start learning		umocniona budowla wojskowa, służąca do obrony przed atakami, wyposażona w wały ziemne, mury i fosy.
Forum start learning		plac publiczny w starożytnym Rzymie, pełniący rolę centrum życia społecznego, politycznego i handlowego.
Fosa start learning		szeroki, głęboki rów, często wypełniony wodą, otaczający umocnienia obronne, takie jak zamki czy fortece.
Franciszkanie start learning		zakon katolicki założony przez św. Franciszka z Asyżu, wyróżniający się ubóstwem, pokorą i oddaniem służbie ubogim oraz głoszeniu Ewangelii.
Fresk start learning		technika malarska polegająca na nanoszeniu pigmentów na świeżo nałożony tynk, dzięki czemu farby wnikają w ścianę i stają się jej integralną częścią.
Fronda start learning		seria powstań i zamachów przeciwko władzy absolutnej Ludwika XIV we Francji, wynikająca z oporu szlachty i części duchowieństwa wobec centralizacji władzy królewskiej.
Futuryzm start learning		ruch artystyczny i literacki z początku XX wieku, koncentrujący się na wychwalaniu nowoczesności, technologii i przemian społecznych, odrzucający tradycję.
Galernik start learning		osoba zmuszona do pracy na galerach, często jako kara za przestępstwa.
Galicja start learning		historyczna kraina w Europie Środkowej, która w XVIII wieku została podzielona między Austrię, Polskę i Rosję.
Gallikanizm start learning		ruch w Kościele katolickim, który dążył do ograniczenia władzy papieża na rzecz niezależności kościoła francuskiego.
Gaullizm start learning		ideologia polityczna związana z Charles'em de Gaulle'em, oparta na silnym, niezależnym państwie francuskim.
Genealogia start learning		nauka zajmująca się badaniem pochodzenia ludzi, ich rodzinnych więzi oraz historii rodów.
Generacja start learning		grupa ludzi urodzonych w zbliżonym czasie, kształtowana przez podobne wydarzenia historyczne, społeczne i kulturowe.
Generalissimus start learning		najwyższy stopień wojskowy, nadawany wyjątkowym dowódcom za wybitne zasługi.
Generalne Gubernatorstwo start learning		jednostka administracyjna utworzona przez III Rzeszę na okupowanych terenach Polski po kampanii wrześniowej w 1939 roku.
Geopolityka start learning		nauka badająca wpływ czynników geograficznych na politykę państw i relacje międzynarodowe.
Germanizacja start learning		proces narzucania języka, kultury i obyczajów niemieckich ludności innego pochodzenia.
Geruzja start learning		rada starszych w starożytnej Sparcie, która pełniła funkcje doradcze, ustawodawcze i sądownicze.
Gestapo start learning		tajna policja III Rzeszy, odpowiedzialna za ściganie przeciwników politycznych i przeprowadzanie represji.
Getto start learning		wydzielona część miasta, w której przymusowo osiedlano określone grupy ludności, najczęściej Żydów.
Gildia start learning		średniowieczna organizacja rzemieślnicza lub kupiecka, zrzeszająca osoby wykonujące ten sam zawód.
Gilotyna start learning		urządzenie do wykonywania egzekucji przez ścięcie głowy, wynalezione w XVIII wieku.
Glejt start learning		dokument wydany przez władze, który zapewniał ochronę, swobodę podróży lub inne prawa.
Gotyk start learning		styl architektoniczny, który rozwinął się w Europie w XII wieku i trwał do XVI wieku.
Graf start learning		struktura używana w historii do przedstawiania zależności politycznych i sojuszy.
Grekokatolik start learning		osoba wyznająca greckokatolicką formę chrześcijaństwa, uznającą papieża za głowę Kościoła.
Grodzisko start learning		osada obronna, zazwyczaj wzniesiona na wzgórzu lub otoczona wałami ziemnymi, używana w średniowieczu.
Gruba kreska start learning		symboliczne oddzielenie przeszłości od teraźniejszości w Polsce po 1989 roku.
Gubernator start learning		osoba pełniąca funkcję najwyższego przedstawiciela władzy wykonawczej w jednostkach administracyjnych.
Gubernia start learning		jednostka administracyjna w państwach carskich, zarządzana przez gubernatora.
GUŁ-ag start learning		system obozów pracy przymusowej w ZSRR, funkcjonujący w latach 1919–1956.
Gwarkowie start learning		osoby zajmujące się wydobywaniem węgla kamiennego w kopalniach, głównie na Śląsku.
Gwiazda Dawida start learning		symbol składający się z dwóch nakładających się na siebie trójkątów, symbol judaizmu.
Hajdamak start learning		ukraiński chłop-partyzant, który brał udział w powstaniach przeciwko polskim magnatom.
Hakata start learning		historyczna dzielnica Fukoku, w Japonii, znana z portów i handlu.
Hanza start learning		średniowieczny związek miast handlowych, głównie nadbałtyckich i północnomorskich.
Haracz start learning		regularne, przymusowe płatności nakładane przez władcę lub grupę zbrojną na podbity lud.
Haskala start learning		oświecenie żydowskie, ruch intelektualny i kulturalny mający na celu modernizację i integrację Żydów w społeczeństwach europejskich.
Hegemonia start learning		dominacja jednej grupy społecznej lub państwa nad innymi, oparta na sile, wpływie i ideologii.
Hellenizacja start learning		proces rozpowszechniania kultury greckiej na innych obszarach.
Hellenizm start learning		okres w historii starożytnego świata po śmierci Aleksandra Wielkiego, charakteryzujący się syntezą kultury greckiej z kulturami wschodnimi.
Herb start learning		symbol rodziny, miasta lub państwa.
Heretycy start learning		osoby głoszące poglądy sprzeczne z oficjalną doktryną religijną.
Herezja start learning		pogląd religijny sprzeczny z oficjalną doktryną.
Hetman start learning		najwyższy dowódca wojskowy w dawnej Rzeczypospolitej.
Hieroglify start learning		starożytny system pisma składający się z obrazków reprezentujących słowa lub dźwięki.
Hinduizm start learning		religia pochodząca z Indii, charakteryzująca się wiarą w wielu bogów i reinkarnację.
Historia start learning		nauka zajmująca się badaniem przeszłości ludzkości.
Historiografia start learning		naukowe badanie i pisanie historii.
Historiozofia start learning		filozofia historii.
Historyzm start learning		pogląd, że wydarzenia historyczne są uwarunkowane przez czas i miejsce.
Hiszpanka start learning		pandemia grypy, która miała miejsce na początku XX wieku.
Hitleryzm start learning		ideologia i praktyki polityczne nazistowskich Niemiec pod rządami Adolfa Hitlera, charakteryzujące się ekstremizmem nacjonalistycznym, rasizmem i autorytaryzmem.
Holokaust start learning		systematyczne, państwowo zorganizowane masowe mordowanie Żydów i innych grup przez nazistowskie Niemcy.
Hołd lenny start learning		akt złożenia przysięgi wierności przez wasala wobec swojego seniora.
Hoplita start learning		ciężkozbrojny piechur w starożytnej Grecji.
Hrabstwo start learning		jednostka administracyjna w niektórych krajach, np. w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych.
Hugenoci start learning		francuscy protestanci, głównie kalwiniści, XVI-XVIII wieku.
Humanizm start learning		ruch intelektualny i kulturalny, który podkreślał wartość człowieka i jego potencjał.
Husarz start learning		ciężkozbrojny kawalerzysta, stanowiący elitę wojska polskiego w XVI-XVIII wieku.
Husytyzm start learning		ruch religijny i społeczny w XV-wiecznej Czechach, sprzeciwiający się Kościołowi katolickiemu.
Idy marcowe start learning		termin odnoszący się do zabójstwa Juliusza Cezara w starożytnym Rzymie.
Igrzyska start learning		zawody sportowe o charakterze rywalizacji.
Igrzyska olimpijskie start learning		cykliczne, międzynarodowe zawody sportowe.
Ikona start learning		święty obraz w religii prawosławnej.
Ikonoklazm start learning		ruch potępiający i niszczący ikony religijne.
Ikonostas start learning		monumentalna ściana ikon w cerkwiach prawosławnych.
Imam start learning		przywódca religijny w islamie.
Immunitet start learning		zwolnienie z podatków i innych obowiązków wobec państwa.
Imperializm start learning		polityka ekspansji i dominacji jednego państwa nad innymi.
Imperium start learning		rozległe państwo, zazwyczaj zróżnicowane etnicznie i kulturowo, rządzone przez jednego władcę lub elitę.
Imprimatur start learning		zgoda kościelnego urzędu na publikację dzieła.
Indeks ksiąg zakazanych start learning		katalog książek zabronionych do czytania przez katolików.
Indoktrynacja start learning		proces systematycznego i celowego kształtowania przekonań i postaw jednostki.
Industrializacja start learning		proces rozwoju przemysłu, charakteryzujący się wzrostem produkcji i zastosowaniem maszyn.
Infamia start learning		hańba i utrata dobrego imienia.
Infant start learning		dziecko w pierwszym roku życia.
Inflanty start learning		historyczny region na wschodzie Europy, obejmujący tereny dzisiejszej Łotwy i Estonii.
Inkorporacja start learning		włączenie czegoś do większej całości.
Inkwizycja start learning		kościelny trybunał mający na celu zwalczanie herezji.
Insurekcja start learning		powstanie zbrojne przeciwko władzy.
Inteligencja start learning		zdolność uczenia się, rozumowania, rozwiązywania problemów i adaptacji do nowych sytuacji.
Internacjonalizm start learning		współpraca i wzajemne oddziaływanie między narodami.
Interregnum start learning		okres między panowaniem dwóch władców.
Interrex start learning		okres tymczasowego rządu w starożytnym Rzymie, gdy nie było urzędującego króla.
Inwestytura start learning		nadanie urzędu kościelnego przez władcę świeckiego.
Irygacja start learning		nawadnianie pól uprawnych.
Irredenta start learning		terytorium zamieszkiwane przez ludność o tej samej narodowości, co w państwie sąsiednim, ale należące do innego państwa.
Islam start learning		monoteistyczna religia, której wyznawcy wierzą w Allaha i proroka Mahometa.
Izolacjonizm start learning		polityka unikania zaangażowania w sprawy międzynarodowe.
Jahwe start learning		imię Boga w tradycji judaistycznej, oznaczające "Ten, który jest" lub "Ja jestem, który jestem".
Jakobini start learning		członkowie radykalnego ugrupowania politycznego we Francji podczas rewolucji francuskiej, dążący do wprowadzenia republiki i likwidacji monarchii.
Janczarowie start learning		żołnierze elitarnych oddziałów wojskowych Imperium Osmańskiego, początkowo rekrutowani z chrześcijańskich dzieci.
Jarmark start learning		targ lub festyn odbywający się cyklicznie, gdzie kupcy sprzedawali towary, a ludzie spotykali się na zabawach i rozrywkach.
Jarłyk start learning		dokument wydawany przez władców mongolskich, potwierdzający prawo do sprawowania władzy na podległych terytoriach.
Jasyr start learning		termin oznaczający ludzi wziętych do niewoli, zwłaszcza podczas wojen z Turkami, Tatarami czy Tatarami Krymskimi.
Jezuici start learning		członkowie zakonu jezuitów, założonego przez Ignacego Loyolę, dążącego do odnowy Kościoła katolickiego poprzez edukację i misje.
Joannici start learning		członkowie Zakonu Świętego Jana Jerozolimskiego, znanego również jako Zakon Maltański, zajmującego się opieką nad pielgrzymami i obroną chrześcijańskich terytoriów.
Józefinizm start learning		reforma państwowa i kościelna wprowadzona przez Józefa II Habsburga, polegająca na centralizacji władzy i ograniczeniu wpływów Kościoła.
Judaizm start learning		religia monoteistyczna, której wyznawcy wierzą w jednego Boga - Jahwe, opierając się na naukach zawartych w Biblii hebrajskiej, szczególnie w Torze.
Junak start learning		młody żołnierz, szczególnie w kontekście harcerstwa lub służby wojskowej.
Junkrzy start learning		przedstawiciele szlachty niemieckiej, szczególnie w Prusach, posiadający ziemię i pełniący funkcje wojskowe.
Junta start learning		grupa osób, zazwyczaj wojskowych, która przejmuje władzę w państwie w wyniku zamachu stanu.
Jurydyka start learning		jednostka administracyjna w miastach w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, wydzielona część miasta zamieszkiwana przez osoby posiadające specjalne przywileje.
Jurysdykcja start learning		uprawnienie organu władzy publicznej do rozstrzygania spraw i wydawania decyzji w określonym zakresie, terytorium lub dziedzinie.
Juwenalia start learning		coroczne święto organizowane przez studentów, zazwyczaj w formie festiwalu, obejmujące wydarzenia kulturalne, artystyczne i rozrywkowe.
kabała start learning		Zbiór mistycznych i ezoterycznych tekstów i tradycji żydowskich.
kacerstwo start learning		Herezja, czyli odstępstwo od oficjalnych doktryn religijnych.
kadet start learning		Student szkoły wojskowej.
kahał start learning		Żydowska gmina miejska, posiadająca autonomię w sprawach wewnętrznych.
kalifat start learning		System polityczny i religijny w islamie, gdzie kalif jest głową państwa i religijnym przywódcą muzułmanów.
kaliszanie start learning		Zwolennicy utrzymania politycznego status quo, jakie powstało po kongresie wiedeńskim (1815), i utrzymania autonomii Królestwa Polskiego.
kalwinizm start learning		Odłam protestantyzmu, który podkreślał suwerenność Boga i predestynację.
kanclerz start learning		Najwyższy urzędnik rządowy w niektórych krajach.
kampania start learning		Zorganizowana akcja mająca na celu osiągnięcie określonego celu, np. politycznego lub militarnego.
kanonik start learning		Duchowny w Kościele katolickim, członek kapituły katedralnej lub kolegiackiej.
kanonizacja start learning		Oficjalne uznanie przez Kościół katolicki świętości danej osoby.
kapitalizm start learning		System gospodarczy oparty na własności prywatnej środków produkcji i wolnym rynku.
kapituła start learning		Zgromadzenie osób duchownych, np. w katedrze.
karbonariusze start learning		Tajne stowarzyszenie rewolucyjne we Włoszech na początku XIX wieku.
kardynał start learning		Wysoki rangą duchowny w Kościele katolickim.
kasta start learning		Grupa społeczna o ustalonym statusie, dziedziczonym z pokolenia na pokolenie.
kasztelan start learning		Urzędnik królewski zarządzający zamkiem i okolicą.
katakumby start learning		Podziemne korytarze i komory, często używane jako miejsca pochówku.
katolicyzm start learning		Główny nurt chrześcijaństwa, skupiony wokół papieża w Watykanie.
katorżnik start learning		Skazaniec na ciężkie prace przymusowe.
kedyw start learning		Tytuł władcy w starożytnym Egipcie.
kibuce start learning		Rodzaj izraelskich osad rolniczych o charakterze kolektywnym.
kirkut start learning		Cmentarz żydowski.
klątwa start learning		Wyłączenie kogoś ze społeczności kościelnej.
klerykalizm start learning		System polityczny, w którym Kościół katolicki ma znaczący wpływ na państwo.
kniaź start learning		Książę, władca w średniowiecznej Rusi.
kohorta start learning		Grupa ludzi urodzonych w tym samym okresie, zwykle w tym samym roku.
kolaboracja start learning		Współpraca, zazwyczaj z wrogiem.
kolczuga start learning		Rodzaj średniowiecznej zbroi wykonanej z metalowych pierścieni.
kolektywizacja start learning		Przymusowe łączenie indywidualnych gospodarstw rolnych w większe, kolektywne jednostki.
kolonat start learning		System zależności osobistej chłopów od właściciela ziemskiego w późnym cesarstwie rzymskim.
kolonia start learning		Terytorium zamieszkałe przez osadników z innego państwa.
kolonializm start learning		System polityczny i ekonomiczny, w którym silniejsze państwo kontroluje i eksploatuje słabsze.
kołchoz start learning		Kolektywne gospodarstwo rolne w ZSRR.
kombatant start learning		Uczestnik działań wojennych.
Kominform start learning		Komunistyczna Informacyjna Biuro, organizacja propagandowa państw komunistycznych.
Komintern start learning		Międzynarodowa organizacja komunistyczna założona przez ZSRR.
komornicy start learning		Urzędnicy sądowi egzekwujący wyroki sądowe, historycznie pełniący rolę pośredników między sądem a dłużnikiem.
kompania handlowa start learning		Prywatna firma handlowa, zazwyczaj posiadająca monopol lub przywileje handlowe od władcy.
komtur start learning		Dowódca zakonnego zamku krzyżackiego.
komuna start learning		System społeczno-gospodarczy oparty na własności zbiorowej środków produkcji.
konfederacja start learning		Luźne porozumienie między państwami lub grupami, zazwyczaj w celu obrony wspólnych interesów.
konfident start learning		Osoba udzielająca poufnych informacji.
konfucjanizm start learning		System filozoficzny i religijny z Chin, kładący nacisk na moralność, hierarchię społeczną i harmonię.
koniunktura start learning		Okres względnego dobrobytu gospodarczego.
konkordat start learning		Umowa między państwem a Kościołem katolickim.
konkwista start learning		Podbój terytorium i ludności przez siłę militarną.
konspiracja start learning		Tajne działania mające na celu obalenie władzy lub osiągnięcie innego celu.
konstytucja start learning		Ustawa zasadnicza regulująca ustrój państwa.
konsul start learning		Urzędnik dyplomatyczny najwyższego rzędu.
kontrreformacja start learning		Ruch w Kościele katolickim mający na celu przeciwdziałanie reformacji.
kontrrewolucja start learning		Ruch mający na celu obalenie rewolucji i przywrócenie poprzedniego porządku.
kontrybucja start learning		Płatność nałożona na przegrane państwo po wojnie.
kontusz start learning		Tradycyjny strój szlachecki w Polsce.
Konwent start learning		Zebranie, zgromadzenie osób.
konwokacja start learning		Zgromadzenie stanów Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Koran start learning		Święta księga islamu.
Korona start learning		Nakrycie głowy, symbol władzy królewskiej lub cesarskiej.
koronacja start learning		Uroczysty obrzęd nadania władzy królewskiej.
kosmopolityzm start learning		Przekonanie, że wszyscy ludzie należą do jednej wspólnoty.
kościuszkowcy start learning		Zwolennicy insurekcji kościuszkowskiej.
Kreole start learning		Urodzeni w Ameryce Łacińskiej i na południu USA biały potomek kolonizatorów i emigrantów europejskich.
Kresy start learning		Wschodnie tereny Rzeczypospolitej Obojga Narodów, utracone w wyniku rozbiorów.
król start learning		Władca, zazwyczaj dziedziczny, sprawujący władzę nad królestwem.
królestwo start learning		Forma państwa, którym rządzi król lub królowa.
królewszczyzny start learning		Ziemie bezpośrednio zarządzane przez króla, stanowiące jego własność i źródło dochodów.
krucjaty start learning		Seria wypraw zbrojnych chrześcijan do Ziemi Świętej.
krużganek start learning		Zadaszony przechodni ganek, zazwyczaj przy budynku kościelnym.
krzyżowcy start learning		Uczestnicy wypraw krzyżowych do Ziemi Świętej.
krypta start learning		Podziemna komora, najczęściej w kościele, przeznaczona do pochówku.
książę start learning		Mężczyzna o wysokim statusie społecznym, zazwyczaj syn lub potomek monarchy.
księstwo start learning		Obszar rządzony przez księcia.
kultura start learning		Zbiór wspólnych wartości, przekonań, norm i praktyk społecznych danej grupy ludzi.
Kulturkampf start learning		Konflikt między państwem niemieckim a Kościołem katolickim w XIX wieku.
kułak start learning		Zamożny chłop w Rosji, który posiadał więcej ziemi niż przeciętny rolnik.
kwestor start learning		Urzędnik odpowiedzialny za finanse publiczne w starożytnym Rzymie.

Historia pojęcia

You must sign in to write a comment

More