| Question   | Answer   | 
        
        |  start learning pochodzenie nazwy metafizyka  |  |   utworzyli uczniowie Arystotelesa porzdkując jego dzieła. Metafizyka jako określenie ksiąg traktujących o pierwszej filozofii; traktuje o Bogu jako istocie stojącej ponad przyrodą. metafizyka=to co nadprzyrodzone  |  |  | 
| start learning |  |   1. ontologia 2. dociekania nad poznaniem 3. rozważania nad przyrodą 4. religia i sprawy etyczne  |  |  | 
| start learning |  |  |  |  | 
| start learning |  |   dążenie do definicji rzeczowych terminów - oparte na wniknięciu w znaczenie przysługujące w języku z którego czerpiemy [np. język techniczny]  |  |  | 
|  start learning przykłady pojęć jakimi zajmowała się ontologia  |  |   1. substancja - wszystko to, czemu przysługują jakieś cechy, substancja przeciwstawiona cesze - cecha może zachodzić między różnymi przemdiotami 2. byty rzeczywiste vs byty pomyślane(Balladyna) 3. przedmioty realne vs nierealne - przedmioty istniejace a np liczby  |  |  | 
| start learning |  |   w związku ze sporem między apriorystami i empirystami, platon byl skrajnym apiorystą, idee to twory pojęte w myśli abstrakcyjne, dobro samo w sobie, ideami mają być przede wszytskim uniwersalia  |  |  | 
| start learning |  |   przedmioty ogólne, koń w ogóle, człowiek w ogóle - uchwytne tylko w pojęciach  |  |  | 
| start learning |  |   Platon przyznawał uniwersaliom byt rzeczywisty, Arystoteles nie odmawiał uniwersaliom istnienia, ale uważał ich za byty samoistne - stanowią formę rzeczy jednostkowych  |  |  | 
|  start learning jak nazywa się idea przyznająca uniwersaliom byt rzeczywisty i samoistny  |  |   skrajny realizm pojęciowy  |  |  | 
|  start learning idea przyznająca ideom byt rzeczywisty ale niesamoistny  |  |   umiarkowany realizm pojęciowy  |  |  | 
| start learning |  |   nie ma uniwersaliów, istnieją tylko ich pojęcia  |  |  | 
| start learning |  |   odmawia uniwersaliom istnienia i przeczy abyśmy mieli ich pojęcia  |  |  | 
|  start learning współczesna postać sporu o uniwersalia  |  |   czy nauki aprioryczne (matematyka) badają jakiś w pełni rzeczywisty świat tzw tworów idealnych, jak np. liczby; czy istnieje świat zupełnie niezależny od naszego umysłu  |  |  | 
| start learning |  |   konsekwencje idealizmu epistemologicznego; umysł może poznać tylko własne przeżycia/konstrukcje. Ciała istnieją to znaczy, że istnieje podmiot, który e przeżywa i jest ich świadom. Nie uznaje przyrody cielesnej. Ciała posiadają byt od podmiotu zależny.  |  |  | 
|  start learning idealizm subiektywny - Berkeley a Kant  |  |   Berkeley nie ma różnicy między rzeczywistością a fikcją, u Kanta za światem materialnym opowiada się kryterium doświadczenia, a za fikcjami nie  |  |  | 
| start learning |  |   uznaje świat w doświadczeniu - zarówno materialny jak i psychiczny - za korelat tworu który nazywa się duchem obiektywnym  |  |  | 
|  start learning teza idealizmu obiektywnego  |  |   przyroda to ogół przedmiotów tylko intencjonalnych, stwierdzonych w sądach idealnych(znanych komuś i nieznanych), spełniających kryterium prawdy. Twory przyrody są tylko fenomenami ducha obiektywnego  |  |  | 
|  start learning jedyna prawdziwa rzeczywistość, która istnieje w sensie dosłownym u idealistów obiektywnych  |  |   świat idei platońskich = świat ducha obiektywnego. Idealizm obiektywny zbliżony jest do idealizmu platońśkiego  |  |  | 
|  start learning przedstawiciele idealizmu obiektywnego  |  |   idealizm obiektywny jest rozwinięciem myśli transcendentalnego idealizmu Kanta przedstawiciele: Fichte, Schelling, Hegel, neokantyści ze szkoły marburskiej i badeńskiej  |  |  | 
| start learning |  |   teza + antyteza = synteza, prawa rządzące przyrodą są tylko odbiciem praw rządzących w świecie ducha obiektywnego. Prawa logiki, czyli dialektyki heglowskiej ustanawiają hierarchię, w jakiej następują po sobie twory przyrody  |  |  | 
|  start learning dialektyka Hegla a Marksa  |  |   Hegel - a priori, Marks - doświadczenie  |  |  | 
| start learning |  |   doświadczenie, materialista - przyroda jest cielesna, odmawia istnienia duszom i duchowi obiektywnemu. materializm dialektyczny  |  |  | 
| start learning |  |  |  |  | 
| start learning |  |   naturalny pogląd, wyznaje każdy człowiek przed refleksją epistemologiczną  |  |  | 
| start learning |  |   po dokonaniu refleksji epistemologicznej podtrzymujemy tezę o istnieniu tworów przyrody w sensie dosłownym. obraz świata przedstawiony przez zmysły jest mylny. prawdziwy obraz świata narzuca fizyka  |  |  | 
|  start learning dwa problematy zagadnienia struktury przyrody  |  |   1. determinizm i indeterminizm - czy wszystko ma swoją przyczynę 2. teologia i mechanizm- czy świat jest urządzony celowo, czy nie  |  |  | 
| start learning |  |   istnieją substancje duchowe i cielesne  |  |  | 
| start learning |  |  |  |  | 
|  start learning dualizm skrajny - przedstawiciele  |  |  |  |  | 
|  start learning dualizm umiarkowany - przedstawiciele  |  |   Arystoteles, św. Tomasz z Akwinu  |  |  | 
| start learning |  |   materia i forma - dusza jest formą, istnieje tylko dzięki ciału    materią dzbanka jest glina, a formą kształt |  |  | 
| start learning |  |   dusza i ciało równorzędne  |  |  | 
|  start learning co to monizm i jakie odmiany  |  |   tylko jeden rodzaj substancji, materializm, spirytualizm, teoria identyczności  |  |  | 
| start learning |  |   tylko substancje materialne; ciała są substancjami  |  |  | 
|  start learning materializm mechanistyczny  |  |   zjawiska psychiczne jako procesy fizyczne, fizjologiczne  |  |  | 
| start learning |  |   przyznaje zjawiskom psychicznym odrębność, to ciało cieszy się/smuci  |  |  | 
| start learning |  |   monizm właściwy, teoria identyczności duszy i ciała, twórcą Spinoza, istnieje tylko jeden rodzaj substancji, posiada atrybuty zarówno duchowe, jak i fizyczne  |  |  | 
| start learning |  |   determinizm i indeterminizm  |  |  | 
| start learning |  |   każde zdarzenie jest skutkiem jakiejś przyczyny  |  |  | 
| start learning |  |   zagadnienie determinizmu; czy człowiek mający pewien charakter może postąpić tak czy inaczej  |  |  | 
| start learning |  |   istnieją fakty, których nie można zrozumieć inaczej niż jako przejaw celowego działania Stwórcy, urządzone celowo dla dobra organizmów, Bóg porusza świat nie jako poruszyciel, lecz jako cel dążenia  |  |  | 
| start learning |  |   procesów zachodzących w organizmach nie można przewidzieć bez znania fazy końcowe  |  |  | 
| start learning |  |   znajomość całości(kolonii/zespołów) niezbędna dla zdania sprawy zachowania się elementów  |  |  | 
| start learning |  |   coś jest urządzone celowo to znaczy, że w sposób korzystny dla niego, cel przyczynia się do osiągnięcia dobra/korzyści  |  |  | 
| start learning |  |   1. ontologiczne - istota najdoskonalsza ale nie istniejąca byłaby gorsza od istoty najdoskonalszej istniejącej 2. kosmologiczny - wszelka zmiana w świecie musi mieć swoją przyczynę 3. fizyko-teologiczny - urządzenie świata dziełem najpotężniejszej istoty  |  |  |